W tym roku kolejny już raz mogliśmy uczestniczyć w akcji pod patronatem TVP Rzeszów „Światełko Pamięci dla Łyczakowa”. Pamiętamy o „Zawsze Wiernym Mieście” i naszych rodakach, Polakach, których duża część zginęła walcząc o „polski Lwów”.

Chcąc oddać hołd poległym przez dwa ostatnie tygodnie października zbieraliśmy znicze, które 1 listopada zapłoną na polskich nekropoliach we Lwowie. Zebrane znicze przewieźliśmy dziś do Rzeszowa, nie byliśmy jedyni.

  

Podkarpacki finał akcji „ Światełko Pamięci dla Łyczakowa"

---

 

Cmentarz Łyczakowski, Lwów

"Jeśli chcesz poznać prawdziwą historię miasta, to  idź na jego cmentarze"

Lwów od 1772 roku był pod zaborem austriackim. Gdy w 1783 roku wyszedł dekret cesarski nakazujący likwidację dotychczasowych cmentarzy i wytyczenie nowych, poza obrębem miast, magistrat miejski wytyczył dla każdej większej dzielnicy odrębny cmentarz. Powstały wówczas cmentarze: Łyczakowski, Gródecki, Żółkiewski i Stryjski. Trzy ostatnie zamknięto po około 100 latach - w drugiej połowie XIX wieku. Cmentarz Łyczakowski, założony  w 1786 roku przetrwał i jest jedną z najstarszych istniejących do dziś nekropolii w Europie. 

Brama główna cmentarza (źródło)

Cmentarz położony jest na bardzo ciekawym obszarze: "Falista rzeźba terenu o wielu tarasowo spadających zboczach, zwieńczona kurhanowym wzgórzem, wywoływała wrażenie jak gdyby sama przyroda ułożyła się tu na kształt mogilnika"

Ówcześni ogrodnicy, a zwłaszcza mistrz w swoim fachu, zarządca uniwersyteckiego ogrodu botanicznego Karol Bauer, znakomicie wykorzystali ten teren do wytyczenia cienistych alei, dróg i drożyn, pomiędzy którymi usytuowano ponad 80 pól grobowych, obramowanych soczystą zielenią specjalnie zasadzonych tu krzewów i latorośli".

W okresie administrowania cmentarzem przez Tytusa Tchórzewskiego w drugiej połowie XIX wieku cmentarz osiągnął wielkość 40 hektarów i wtedy ukształtowano jego obecny układ głównych alei, rond i dróg dzielących poszczególne pola grobowe. Od 1885 roku zaczęto prowadzić z wielka pedanterią księgi cmentarne, pozwalające szybko ustalić, gdzie znajduje się mogiła danej osoby.

Poglądowa mapa cmentarza (źródło)

To magiczne miejsce uwidocznia historię Lwowa i jego mieszkańców w ciągu ostatnich 230 lat.

Łyczaków to jeden z panteonów polskiej chwały. W grobach Cmentarza  Łyczakowskiego odzwierciedlenie znalazły m.in. zrywy powstańcze w czasach zaborów (znajdziemy tu kwatery powstańców listopadowych i styczniowych), oraz konflikty narodowościowe wieku XX, które doprowadziły do tragicznej walki  o władzę nad miastem i które po krwawych doświadczeniach II wojny światowej odbiły się echem w batalii o  integralną część cmentarza zwaną Cmentarzem Orląt Lwowskich.  Polacy pamiętają, że nie są obce nawet obecnym pokoleniom, chwalebne i tragiczne dzieje pokoleń naszych rodaków walczących w ówczesnej batalii o to co polskie!!!

Miejsce jakże chwalebne, dumne a jednocześnie smutne i pełne nostalgii. Wspaniałe grobowce, rzeźby nagrobne, dostojne kaplice, a wszystko to okraszone bujną i często dziką zielenią.  

Bluszcz pnie się po drzewach ocieniających stare nagrobki, z których część nie pozwoli już przeczytać, kto pod nimi leży  (źródło)

  

Wędrując po alejkach cmentarnych na grobach odczytujemy  wielkie polskie nazwiska. Niedaleko od bramy wejściowej w Panteonie Wielkich Lwowian  Gabriela Zapolska, nieco dalej  Maria Konopnicka. Po drodze widnieje górujący obelisk z lwem, tak charakterystycznym dla tego miasta - z inskrypcji odczytujemy: Konstanty Julian Ordon.  Niedaleko Konopnickiej Artur Grottger, tuż obok - Stefan Banach, najwyśmienitszy polski matematyk. W niedalekim sąsiedztwie znany lwowski architekt, którego dzieło - Operę Lwowską podziwiają kolejne pokolenia - Zygmunt Gorgolewski. Wracając do głównej alei napotkamy grób - pomnik Seweryna Goszczyńskiego, w innym zaś miejscu historyka i pisarza - Władysława Bełzy... 

 

Grobowiec Gabrieli Zapolskiej

Grobowiec Riedlów, w którym pochowany jest Stefan Banach (źródło)

Grobowiec rodziny Gorgolewskich

Grób Władysława Bełzy - piewcy polskości

 

Wędrując dalej, na wzgórzu ujrzymy pomnik powstańca z flagą w ręku: to kwatera powstańców styczniowych. Metalowe, charakterystyczne krzyże z półkolistą osłoną na mogiłach powstańców, a wśród nich granitowy pomnik sędziwego powstańca, zesłańca, Sybiraka - Benedykta Dybowskiego, który przeżywszy 97 lat, wsławił się nie tylko walką o Polskę, ale rozległymi badaniami flory i fauny Syberii (jezioro Bajkał), a zmarł w 1930 roku we Lwowie. 

Kwatera powstańców styczniowych na Górce Powstańców. Kwatera została odnowiona na 150-lecie powstania

Wchodząc do południowo-wschodniej części na stoki wzgórz od strony Pohulanki osiągamy  Cmentarz Orląt Lwowskich-  w większości mogiły młodzieży szkół średnich i szkół wyższych oraz inteligencji, biorącej udział w obronie Lwowa i Małopolski Wschodniej, poległych w latach 1918–1920. Ogromne pylony górujące nad tym panteonem polskiej chwały, z napisem "MORTUI SUNT UT LIBERI VIVAMUS" - "Umarli, abyśmy żyli wolni" przypominają o ofierze życia młodych lwowskich bohaterów.

Łuk Tryumfalny - częściowo zrekonstruowany po próbie całkowitego zniszczenia przez Sowietów.  Lwy wróciły na swoje miejsce (źródło)

 

Cmentarz Obrońców Lwowa (źródło) 

Wracając ku wyjściu po drodze  napotkamy  kwaterę powstańców listopadowych.

We Lwówie swego czasu mieszkało wiele zamożnych osób, co sprzyjało wznoszeniu kosztownych grobowców i kaplic cmentarnych. Cmentarz Łyczakowski obok Parku Stryjskiego był jednym z najbardziej atrakcyjnych miejsc spacerowych miasta. Na cmentarz szło się nie tylko po to, by odwiedzić groby bliskich, ale także na spacer wspomnieniowy. Przy głównych alejach grzebano zasłużonych dla kultury, nauki, oświaty i polityki, więc spacer alejami Łyczakowa był lekcją poglądową historii. 

Autorami najcenniejszych pomników na cmentarzu Łyczakowskim byli rzeźbiarze i architekci różnych narodowości, m.in. Hartman Witwer, Anton, Jan i Leopold Schmiserowie, Abel Maria Perier, Cyprian Godebski, Julian Markowski, Tadeusz Borącz, Leonard Marconi, Kazimierz Ostrowski i inni.